این یـادداشت شامل یک مقدمـه درون مورد بیماری محصوران سالمند و چهار بخش بـه شرح ذیل است: اصلاح انحرافات زانو بدون جراحی معرفی اجمالی کتاب جدید الانتشار نامـه های مـهدی ، اصلاح انحرافات زانو بدون جراحی اهمـیت کتاب، کاستی های کتاب و نقد ساختاری آن. اصلاح انحرافات زانو بدون جراحی
مقدمـه: محصوران سالمند بیمارند، مروت کجایی؟!
بنا داشتم درباره کتاب نامـه های مـهدی کـه اخیرا درون لندن منتشر شده است، یـادداشتی بنویسم. اصلاح انحرافات زانو بدون جراحی خبر بستری شدن این روحانی مبارز درون بیمارستان بـه دلیل عارضه قلبی (از دوم مرداد ۱۳۹۶) این یـادداشت را جلو انداخت. هشتاد ساله از زمان شروع حصر خانگی (بهمن ۱۳۸۹)، که تا کنون شش بار از ناحیـه قلب، چشم، کمر، زانو، ساق پا و مجاری ادرار تحت عمل جراحی قرار گرفته است. بیمار قلبی بیش از همـه چیز بـه آرامش نیـاز دارد. درون حین نگارش این یـادداشت خبر رسید کـه وضع سلامتی مـیرحسین دیگر رهبر سبز هم درون حصر غیرقانونی وخیم هست و وی از تغییر فشار خون و سرگیجه رنج مـی برد. حصر غیرقانونی (متولد ۱۳۱۶)، مـیرحسین (متولد ۱۳۲۰) و زهرا رهنورد (متولد ۱۳۲۴) – کـه همگی بیمارند – بـه دستور مستقیم آقای رهبر جمـهوری اسلامـی بـه هفتمـین سال خود رسیده است.
آیـا زمان آن نرسیده کـه به این حصر غیرقانونی – کـه بدون تردید اخلاقا و شرعا هم مذموم هست – پایـان داده شود؟ مقامات منتخب نظام خصوصا رئیس جمـهور و نمایندگان مجلس شورای اسلامـی درون این زمـینـه مسئولیت سنگین تری دارند. آنـها موظفند بخش انتصابی نظام را به منظور پایـان بـه این نقض صریح قانون اساسی (یعنی مجازات بدون حکم دادگاه صالحه و صرفا بر أساس منویـات شخص اول کشور) زیر فشار بگذارند. قوه قضائیـه جمـهوری اسلامـی درون زمان ریـاست صادق لاریجانی بـه حدی وابسته بـه اراده سیـاسی عمل کرده کـه از آن کمترین امـید اجرای قانون یـا عدالت و انصاف نمـی رود.
البته حتما خدا را شکر کند کـه در زمان حصر خانگی امکان اعزام بـه بیمارستان را دارد! آقای سید کاظم شریعتمداری علیرغم اطلاع سران نظام از بیماری سرطان وی که تا زمانی کـه امـیدی بـه زنده ماندنش نبود بـه بیمارستان اعزام نشد، یعنی سه سال و ده ماه و هفت روز. درون شصت سال اخیر شاخص ترین مقامات سیـاسی کـه همگی بـه اراده شخص اول و بر خلاف قانون با حصر خانگی مجازات شده اند متاسفانـه حصر که تا مرگ یکی از دو رویـه رایج بوده است. دکتر محمد مصدق بـه امر خلاف قانون محمد رضا شاه پهلوی بعد از سه سال زندان درون پی کودتای ننگین ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که تا آخر عمر یعنی ۱۴ اسفند ۱۳۴۵ درون حصر خانگی بود. آقای سید کاظم شریعتمداری مـهمترین رقیب آقای خمـینی از ۲۷ فروردین ۱۳۶۰ که تا پایـان عمر یعنی ۱۴ فروردین ۱۳۶۵ بـه دستور آقای خمـینی درون حصر خانگی بود.
احمد آذری قمـی منتقد شاخص مرجعیت و رهبری آقای بـه دستور رهبری از ۲۸ آبان ۱۳۷۶ که تا پایـان عمر یعنی ۲۲ بهمن ۱۳۷۷ درون حصر خانگی بود. البته حصر آقای حسین‌علی منتظری نجف آبادی کـه از ۲۸ آبان ۱۳۷۶ بـه دستور مستقیم آقای شاگرد مسندنشینش (از طریق شورای امنیت ملی) آغاز شده بود با وخامت حال ایشان، درون ۱۰ بهمن ۱۳۸۱ و از ترس اینکه مرجع تقلید درون حصر از دنیـا برود و روی دست حکومت بماند، از ایشان رفع حصر شد.
آقای درون مورد و و رهنورد کدام الگو را مـی خواهد اجرا کند؟ الگوی حصر آقایـان مصدق و شریعتمداری و آذری قمـی، یـا الگوی حصر آقایـان منتظری و سید حسن قمـی و سید صادق روحانی؟ امـیدوارم ایشان با پیش گرفتن الگوی دوم هرچه زودتر از بار سنگین تخلفات قانونی خود بکاهد. آیـا سن بالا، بیماری های متعدد و هفت سال مجازات بدون محکومـیت درون دادگاه صالحه ادله کافی به منظور رفع حصر نیست؟ اگر مقام رهبری مـی پندارد این سه رهبر سبز از دفاع از حقوق مردم ایران و حکومت قانون ابراز پشیمانی و توبه مـی کنند، این آرزو را بـه گور خواهد برد. از یـاد نبریم کـه یکی از مـهمترین مطالبات اکثریت مردم ایران درون انتخابات ریـاست جمـهوری ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ رفع حصر این سه رهبر سبز بوده است.
***
الف. معرفی اجمالی کتاب
اما کتاب مورد بحث: اخیرا کتابی چشم نواز با مشخصات زیر منتشر شده است: مـهدی ، نامـه ها (از بهمن ۱۳۶۷ که تا فروردین ۱۳۹۵)، با مقدمـه ای از حصر، مرکز مطالعاتی کرسنت، لندن، اردیبهشت ۱۳۹۶، ۴۷۷ صفحه. کتاب شامل زندگی نامـه، سخن ناشر، مقدمـه ای از حصر، پیشگفتاری مشروح، ده فصل و واژه نامـه است. درون واقع ۶۷ نامـه و ۲۶ بیـانیـه مـهدی طی ۲۸ سال بر أساس مخاطب بـه ده فصل تقسیم شده است. ترتیب داخلی هر فصل تاریخی است. عناوین فصول با تعداد نامـه و بیـانیـه درون هر فصل بـه این شرح است: ۱. مجلس خبرگان رهبری (۷ نامـه)، ۲. رهبری (۱۳ نامـه)، ۳. قوه مجریـه (۶ نامـه)، ۴. قوه مقننـه (۳ نامـه)، ۵. قوه قضائیـه (۸ نامـه)، ۶. مراجع تقلید و جامعه مدرسین حوزه علمـیه قم (۷ نامـه)، ۷. شورای نگهبان قانون اساسی و اعضای آن (۱۰ نامـه)، ۸. سایر مکاتبات (۱۳ نامـه)، ۹. بیـانیـه های انتخابات ۸۸ (۳ بیـانیـه)، ۱۰. بیـانیـه های خطاب بـه ملت (۲۳ بیـانیـه).
متن کامل ۹۳ سند تاریخی متعلق بـه بهمن ۱۳۶۷ که تا فروردین ۱۳۹۵ درون این کتاب گردآوری شده است. قدیمـی ترین نامـه مجموعه، نامـه مورخ ۲۹ بهمن ۱۳۶۷ خطاب بـه قائم مقام وقت رهبری آقای منتظری و در نقد ایشان هست (نامـه اول فصل هشتم: سایر مکاتبات). این نامـه بـه قلم سید مـهدی زیـارتی روحانی و به امضای وی، سید مـهدی امام جمارانی و مـهدی از اعضای مجمع روحانیون مبارز آتش تهیـه برکناری قائم مقام رهبری است. البته مـهدی درون پاورقی چنین قصدی را نفی کرده (ص۳۲۲)، اما آقای منتظری درون خاطراتش بر دنبال چنین مقصودی شاهد آورده هست (ج۱ ص۶۷۱). این تنـها نامـه دوران آقای خمـینی درون کتاب است. البته درون دو نامـه دیگر از مرحوم منتظری با زبانی دیگر سخن گفته است، یکی نامـه مورخ ۸ شـهریور ۱۳۸۸ با عنوان «قدردانی از حمایتهای فقیـه عالی مقام» (نامـه چهارم فصل ششم) و دیگری نامـه مورخ ۲۹ آذر ۱۳۸۸ درون تسلیت «درگذشت فقیـه عالی مقام» بـه فرزندش احمد منتظری (نامـه دهم فصل هشتم).
در کتاب تنـها یک نامـه دیگر از دهه ۶۰ بـه چشم مـی خور،د و آن نامـه مورخ ۱۸ اسفند ۱۳۶۹ خطاب بـه جامعه مدرسین حوزه علمـیه قم با عنوان «در دفاع از کیـان مجلس شورای اسلامـی» هست (نامـه اول فصل ششم). ۹۰ نامـه و بیـانیـه متعلق بـه دهه ۷۰ و ۸۰ هست که حجم اصلی کتاب را تشکیل مـی دهد. بیشترین تعداد نامـه ها و بیـانیـه ها متعلق بـه سالهای ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ یعنی دوران سبز است: ۵۴ نامـه و بیـانیـه، یعنی حدود ٪۶۰ کتاب. متاخرین ترین نامـه هم نامـه مـهم مورخ ۲۱ فروردین ۱۳۹۵ خطاب بـه آقای حسن روحانی ریـاست جمـهور با عنوان نانجیب کیست؟ از حصر نوشته شده هست (نامـه آخر فصل سوم).
در سخن ناشر (ص۸) تذکر داده شده هست که «متاسفانـه بـه دلیل توقیف و ضبط اسناد و مدارک درون هنگام یورش مامورین امنیتی بـه دفتر و منزل شیخ إصلاحات درون دوم اسفند ۱۳۸۹، درون حال حاضر امکان انتشار تعداد محدودی از مکاتبات وی درون این مجموعه نیست کـه امـیدواریم با بدست آوردن نسخه دیگری از آنـها این نقیصه درون چاپهای بعدی مرتفع گردد.» بعلاوه «این مجموعه حاوی نامـه های اداری درون جایگاه رئیس مجلس شورای اسلامـی و یـا سرپرست بنیـاد شـهید با اشخاص نیست.» درون انتهای سخن ناشر مژده داده شده «مجموعه خاطرات شیخ محصور إصلاحات درون آینده نزدیک با عنوان «از دوران عسرت که تا عصر نصرت و سپس غربت» منتشر خواهد شد.» درون پیشگفتار نافع کتاب «سیر تاریخی بخشی از نامـه و بیـانیـه ها درون پرتو خاطرات مـهدوی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.»
مـهدی درون مقدمـه کوتاهش بر کتاب از حصر کـه مورخ ۴ مـهر ۱۳۹۵ هست از جمله نوشته:
«متاسفانـه این روزها حاکمـیت با استخدام دین مفاهیم را معنای متفاوتی داده و همـه چیز را وارونـه گردانده، حمایت از ظلم را بنام حفظ نظام و دین واجب شرعی کرده و دم از عدالت طلبی و ظلم ستیزی مـی زند، لیکن مردم عزیز ما نباید نگرشـهای مستبدانـه جمعی تشنـه قدرت را بـه پای دین و تمام روحانیت بنویسند…. اگر ارمغان مبارزه، مقاومت و ایستادگی زمـین زدن مستبد یـا مستبدان هست اما این دستاورد پایـان راه نیست. فقدان بلوغ سیـاسی درون کنار تشنگی قدرت، بستر بروز مستبد یـا مستبدان جدیدی را فراهم مـی سازد…..
انقلاب اسلامـی بـه برکت خون شـهدا، ایثار و فداکاری کم نظیر بهترین فرزندان این کشور درون دوران جنگ تحمـیلی نوید روزهای روشنی را مـی داد کـه متاسفانـه چنین نشد و چه غم انگیز هست که چنین نشد. چرایی آن حتما بدور از حب و بغضها مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. بدون تردید همـه گروهها و جریـانـهای سیـاسی از بدو انقلاب که تا کنون درون بوجود آمدن چنین وضعیتی سهیم و مسئولند و به طبع نقش و سهمشان حتما مسئولیت خود را درون بوجود آمدن چنین وضعیتی پذیرا باشند. شرط اول به منظور اصلاح، پذیرش مسئولیت رفتارهاست. من نیز با قبول مسئولیتم درون جهت اصلاح نظام مطابق آرمانـهای انقلاب و حقوق ملت مندرج درون فصل سوم قانون اساسی تلاش کرده و مـی کنم. خدا را گواه مـی گیرم کـه دفاع از حقوق آحاد مردم را نـه درون زبان بلکه درون عمل وظیفه شرعی و ملی خود مـی دانم، ایران را متعلق بـه همـه ایرانیـان مـی دانم و در پیگیری حقوق و آزادی‌های یک یک مردم، خودی و غیرخودی قائل نبوده و نیستم. عقاید و باورهای خود را از ابتدا که تا کنون صریح گفته و مـی گویم. سعی کرده و مـی کنم کـه مردم را با خود همراه کنم، اما درون نـهایت بـه انتخاب آنان هرچه باشد احترام مـی گذارم….
من به منظور تحقق شعارها و وعهده های داده شده درون انقلاب اسلامـی مسیر رایزنی، گفتگو و مقاومت را برگزیدم کـه بخشی از آن درون قالب نامـه ها و یـا بیـانیـه هایی تنظیم شد. خرسندم کـه بخش اعظم آن درون یک مجموعه درون اختیـار عموم قرار مـی گیرد. قضاوت درون باب توفیق و یـا عدم توفیق این روش، رایزنی، تعامل و گفت وگو و در صورت نیـاز استقامت و پایداری برعهده مردم و صاحبان قلم و اندیشـه است. اگر با مطالعه و بررسی شرایط کشور و منطقه مصلحت را درون این روش مـی بینید بعد در بسط چنین تفکری بکوشید و اگر آن را قبول ندارید و بی نتیجه مـی دانید بعد به نقد آن بپردازید. مـهدی خود را مدیون شـهدای انقلاب و جنگ و مردم سرافراز ایران مـی داند و تا پایـات عمر لحظه ای درون دفاع از آرمانـها شـهدا و حقوق و آزادی مردم تردید نخواهد کرد.» (ص۱۱-۱۳)
ب. اهمـیت کتاب
کتاب نامـه های از اسناد مـهم تاریخ معاصر ایران خصوصا دهه های ۷۰ و ۸۰ است. درون این دوران هشت سال رئیس مجلس، چندین سال دبیر کل مجمع روحانیون مبارز و دبیر کل حزب اعتماد ملی و دوبار نامزد ریـاست جمـهوری بوده است. یکی از افراد مورد اعتماد بنیـانگذار جمـهوری اسلامـی آقای خمـینی و از پیروان صادق ایشان است. وی عمـیقا بـه روش و منش آقای خمـینی درون جریـان نـهضت و تاسیس نظام جمـهوری اسلامـی باور داشته و دارد. سلامت و موفقیت جمـهوری اسلامـی را درون وفاداری بـه خط امام مـی داند و معتقد هست انحراف درون جمـهوری اسلامـی از زمان وفات بنیـانگذار و با فاصله گرفتن از روش و منش ایشان آغاز شد. شرح مبسوط این دلدادگی بـه روش و منش آقای خمـینی را درون بیـانیـه مورخ ۱۱ دی ۱۳۸۹ کـه حدود چهل روز قبل از آغاز حصر وی نوشته شده هست مـی توان مطالعه کرد: «اگر خمـینی زنده بود» (بیـانیـه بیست و یکم فصل دهم)
۹۳ نامـه و بیـانیـه درون این کتاب علیرغم نگارش درون طی شرایط مختلف طی ۲۸ سال اما خطوط مشترکی دارد. درون تمام آنـها صداقت و صفایی کـه خصیصه غالب هموطنان لرستانی هست موج مـی زند. اهل رک گویی است. صراحت و شفافیت درون بیـان مطالبات یـا انتقادات ویژگی دوم نامـه هاست. خیرخواهی زمامداران، دلسوزی به منظور حفظ نظام جمـهوری اسلامـی و بیـان انتقادات بـه قصد اصلاح انحرافات ویژگی سوم نامـه هاست. موضع مشترک کلیـه نامـه ها نگارش از پایگاه مشـهور بـه خط امام است. بـه عبارت دیگر درون دفاع از مبانی آقای خمـینی آنچنان کـه خود باور دارد درون نقد قائم مقام رهبری (أواخر بهمن ۱۳۶۷) یـا نقد نـهادهای انتصابی خصوصا شورای نگهبان، مجلس خبرگان، قوه قضائیـه و جامعه مدرسین حوزه علمـیه قم (از ۱۳۶۸ که تا ۱۳۸۴) و نقد عملکرد مقام رهبری خصوصا درون جریـان دو انتخابات ریـاست جمـهوری سالهای ۱۳۸۴ و ۱۳۸۸ (از ۱۳۸۴ که تا ۱۳۹۵) خط مشی ثابتی داشته است: تکیـه بر مبانی و مواضع آقای خمـینی.
اغلب قریب بـه اتفاق مطالب کتاب نامـه های نقد آقای و نـهادهای انتصابی تحت امر او بر أساس تلقی از خط امام یعنی راه و روش آقای خمـینی است. از این زاویـه کتاب کتابی منحصر بفرد است. اطلاعات دست اول از جزئیـات و زوایـای مخفی نـهادهای رسمـی جمـهوری اسلامـی درون بیش از سه دهه کتاب را بـه یکی از مـهمترین اسناد دوران جمـهوری اسلامـی تبدیل کرده است. از مزایـای دیگر کتاب نگاه انتقادی بـه اکبر هاشمـی رفسنجانی (حداقل از ۱۳۶۸) و حتی سید محمد خاتمـی و اصلاح طلبان همراه وی (حداقل از سال ۱۳۷۶) و نیز اعضای مجمع روحانیون مبارز (همفکران سابق وی درون دفتر آقای خمـینی، حداقل از سال ۱۳۸۴) است. بیـان این اختلاف نظرها با نـهایت اخلاق و ادب بر ملاحت کتاب مـی افزاید.
نامـه ها و بیـانیـه های نشان مـی دهد او قرائت خاص خود را از خط امام دارد، و در رک گویی و صراحت لهجه نقد دیگر پیروان آقای خمـینی چه آقای و منصوبانش، چه هاشمـی رفسنجانی و همفکرانش، چه سید محمد خاتمـی و اصلاح طلبان پیرو او، و چه همراهان سابق خودش درون دفتر آقای خمـینی متشکل درون مجمع روحانیون مبارز ابایی ندارد. بنابراین کتاب نامـه ها روایت خاص مـهدی از آقای خمـینی و ادامـه راه اوست و در آن فهم و درک خود نقش عمده ای بازی مـی کند. درون کتاب و خصوصا درون پیشگفتار مشروح و مفید آن مکررا از بـه عنوان «شیخ إصلاحات» یـادشده است. درون اصلاح طلبی خود را از پیشوتان مـی داند. روایت او از اصلاح طلبی مستقل از روایت سید محمد خاتمـی است.
برجسته ترین نقد درون نامـه ها و بیـانیـه هایش درون دوره اول دوران آقای (۱۳۶۸-۱۳۸۴) بـه سه بدعت است: نظارت استصوابی شورای نگهبان بر انتخابات، شرط التزام بـه اسلام و اصل مترقی ولایت مطلقه فقیـه به منظور انتخاب شوندگان درون جمـهوری اسلامـی، و شورای نگهبان مرجع تشخیص اجتهاد نامزدهای مجلس خبرگان کـه از آن بـه عنوان «شبهه دور» یـاد مـی شود. مـهدی درون اعتراض مکتوب، مکرر، مشروح و مستدل درون این موارد یکی از پیش قراولان بسیـار فعال بوده اگر نگوئیم پیش قراول. این اعتراضات مـهم کـه به تحریم حضور درون دوره دوم انتخابات مجلس خبرگان از سوی مجمع روحانیون مبارز انجامـید از جمله فصول درخشان مبارزات جامعه مدنی ایران علیـه استبداد است.
اما اعتراضات از سال ۱۳۸۴ عمق بیشتری پیدا مـی کند. درون این سال کـه برای نخستین بار نامزد انتخابات ریـاست جمـهوری شده هست او فساد سیـاسی نـهادینـه درون بالاترین مقامات جمـهوری اسلامـی را لمس مـی کند. بـه اتکای مبارزات قبل از انقلاب و اعتماد بینانگذار جمـهوری اسلامـی بـه خود حق مـی دهد کـه در اجرای فریضه نـهی از منکر و نصیحت بـه ائمـه مسلمـین ولو بلغ ما بلغ پیش رود. درون این مقطع دردو امر پیشتاز است:
اول. اعتراض صریح درون نامـه تاریخی سرگشاده مورخ ۲۹ خرداد ۱۳۸۴ بـه آقای رهبر جمـهوری اسلامـی (نامـه نـهم فصل دوم) با عنوان «دخالت نـهادهای قدرت درون انتخابات ۱۳۸۴» بـه دخالتهای غیر قانونی سپاه پاسداران انقلاب اسلامـی، بسیج، شورای نگهبان و خصوصا تصریح بـه نام سید مجتبی فرزند بانفوذ دومـین رهبر جمـهوری اسلامـی بـه عنوان عوامل کودتا و انحراف انتخابات سال ۱۳۸۴. خود را منتخب مردم درون دور اول انتخابات آن دوره مـی دانست کـه با دستکاری کودتاگران منصوب و منسوب رهبری از گردونـه رقابت حذف شد و سرانجام محمود احمدی نژاد بـه عنوان رئیس جمـهور از صندوق انتخابات بیرون آورده شد.
دوم. اعتراض تاریخی بـه تعرض درون بازداشتگاهها درون جریـان سبز نسبت بـه پسران و ان زندانی درون نامـه مورخ ۷ مرداد ۱۳۸۸ بـه اکبر هاشمـی رفسنجانی رئیس مجلس خبرگان رهبری (نامـه پنجم فصل اول) و نامـه مورخ ۲۸ مرداد ۱۳۸۸ بـه علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامـی (نامـه دوم فصل چهارم):
«عده ای از افراد بازداشت شده مطرح نموده اند کـه برخی افراد با ان بازداشتی با شدتی تجاوز نموده اند کـه منجر بـه ایجاد جراحات و پارگی درون سیستم ی آنان گردیده است. از سوی دیگر افرادی بـه پسرهای جوان زندانی با حالتی وحشیـانـه تجاوز کرده اند بطوری کـه برخی افراد دچار افسردگی و مشکلات جدی روحی و جسمـی گردیده اند و در کنج خانـه های خود خزیده اند.» (ص۱۱۰)
اما نکته سوم کـه مشترک بین مـهدی و مـیرحسین است، اعتراض بـه انحراف انقلاب از أصول اولیـه و نقض نـهادینـه قانون اساسی و در یک کلام استقرار استبداد دینی بجای جمـهوری اسلامـی است. آنـها از پیش قراولان خط امام درون این حوزه هستند. مـهدی درون بیـانیـه مورخ ۲۱ دی ۱۳۸۸ با عنوان «خروج از بحران» (بیـانیـه دهم فصل دهم) نوشته است:
«انحرافی کـه از انقلاب ایران صورت گرفته حتما اصلاح شود. انقلاب را بی شک صاحبان قدرت منحرف کرده اند و نمـی توان بار این انحراف را بر دوش مردم گذاشت. اصلاح این انحراف نیز تنـها درون گرو اجرای قانون اساسی و کنوانسیونـهای بین المللی هست که ما آنـها را امضا کرده و به اجرای آنـها متعهدیم. آزادی مطبوعات و به رسمـیت شناختن فضای نقد و نقادی، آزادی زندانیـان سیـاسی و حاکمـیت حقوق ملت، حرکت درون مسیر اصلاحی است. نمـی توان افراد را بـه صورت فله ای بازداشت و محاکمـه کرد و بدون وکیل و هیئت منصفه و به صورت غیرعلنی و در فضایی امنیتی و بدون رعایت أصول آئین دادرسی هر اتهامـی را بر آنـها بار کرد و با این حال دم از انقلاب و جمـهوریت و اسلامـیت نیز زد. انقلاب ما بـه انحراف رفته هست و این انحراف تنـها با بـه رسمـیت شناختن آزادی های مصرح درون قانون اساسی اصلاح خواهد شد. احیـای آزادی ها و مبارزه با استبداد را تنـها با ابزار إصلاحات مـی توان پیش برد. ما معتقد بـه اصل ولایت فقیـه و جمـهوری اسلامـی متکی بر آرای ۹۸ درصدی هستیم نـه جمـهوری اسلامـی‌ای کـه ارزشی به منظور رای مردم قائل نیست.. بر این أساس ما معتقد بـه إصلاحات و مبارزه غیرخشونت آمـیز به منظور بازگرداندن قطار انقلاب بـه ریلی هستیم کـه از آن خارج شده است..» (ص۴۳۰) «تنـها راه برون رفت از بحرانـها و نابسامانیـهای موجود بازگشت بـه قانون اساسی و التزام عملی همـه مسئولان نظام و مردم و عمل بر وفق آن هست و اینکه هیچخود را فراتر از قانون نداند و به خود اجازه قانون شکنی و قانون گریزی تحت هر عنوان ندهد.» (بیـانیـه مورخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۸۹، ص۴۴۳)
نامـه مورخ ۲۱ فروردین ۱۳۹۵ خطاب بـه آقای حسن روحانی ریـاست جمـهور با عنوان «نانجیب کیست؟» از حصر (نامـه آخر فصل سوم) از جمله مـهمتمرین نامـه های این کتاب و در حقیقت عصاره تمام کتاب است. درباره مفاد این نامـه بسیـار مـهم سال قبل یـادداشت مستقلی نوشته ام با عنوان «برسد بـه گوش حاکمـیت مستبد» (۲۲ فروردین ۱۳۹۵).
انتشار این کتاب زمانی کـه نویسنده هفتمـین سال حصر خانگی غیرقانونی خود را مـی گذراند بر اهمـیت آن مـی افزاید. نویسنده گذشته سیـاسی خود را با شفافیت منتشر کرده است. گویی فریـاد مـی زند: مردم مرا با چنین سوابق و مطالباتی بـه جرم انتقاداتم بر خلاف قانون زندانی کرده اند. شما خود قضاوت کنید از اه انقلاب، جمـهوری اسلامـی و قانون اساسیش چه باقی مانده است؟ واضح هست چنین کتابی امکان انتشار درون ایران نداشته باشد. همـین سند خوبی به منظور سنجش مـیزان تحقق هدف بنیـادین آزای و أصول حقوق ملت درون قانون اساسی جمـهوری اسلامـی ایران است. کتاب بـه همت فرزند نویسنده درون لندن منتشر شده است. امـیدوارم با انتشار خاطرات مـهم مـهدی یعنی کتاب «از دوران عسرت که تا عصر نصرت و سپس غربت» این سنت حسنـه ادامـه یـابد.
ج. کاستی های کتاب
کتاب نامـه های علیرغم اهمـیت و نکات مثبت متعدد خالی از برخی کاستی ها نیست. درون دنبال بـه برخی کاستی ها اشاره مـی کنم بـه این امـید کـه در ویرایش دوم کتاب رفع شود.
اول. لازم هست در پاورقی هر نامـه و بیـانیـه مشخصات انتشار اولیـه آن ذکر شود. اینکه این نامـه ها و بیـانیـه ها درون زمان صدور امکان انتشار درون نشریـات داخل کشور یـافته باشند دانستنش مـهم است. همـینطور اینکه نامـه ها و بیـانیـه های سالهای ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ احیـانا درون کدام پایگاه ایتنرنتی به منظور نخستین بار منتشر شده اند اگر امکان درج درون نشریـات کاغذی نداشته اند. با داشتن چنین اطلاعاتی مـی توان بـه این پرسش پاسخ داد: کدامـیک از نامـه و بیـانیـه های به منظور نخستین بار درون این کتاب منتشر شده اند؟
دوم. اکثر نامـه های بی پاسخ مانده است. خواننده حق دارد بداند کدامـیک از مخاطبین نامـه ها پاسخگو نبوده اند. درج متن کامل معدود پاسخ ها بـه عنوان ضمـیمـه کتاب با تذکر مشخصات پاسخ درون پانوشت نامـه‌ها بـه غنای کتاب مـی افزاید. به منظور مثال بـه قدیمـی ترین نامـه کتاب مورخ ۲۹ بهمن ۱۳۶۷ خطاب بـه قائم مقام وقت رهبری آقای منتظری و در نقد ایشان (نامـه اول فصل هشتم: سایر مکاتبات) جواب داده شده است: پاسخ مورخ ۱ اسفند ۱۳۶۷ آقای منتظری (پیوست شماره ۱۶۸ کتاب خاطرات آیت الله العظمـی منتظری، ص۱۲۶۱-۱۲۶۲). فقیـه عالیقدر پاسخ خود را درون تاریخ ۲۵ فروردین ۱۳۶۸ به منظور هاشمـی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامـی فرستاده که تا همانند نامـه ، امام جمارانی و روحانی زیـارتی درون بولتن مجلس شورای اسلامـی درج شود. (پیشین، پیوست شماره ۱۶۹، ص۱۲۶۳-۱۲۶۴)
سوم. متاسفانـه نامـه های کتاب درون مقطع بهمن ۱۳۶۷- فروردین ۱۳۹۱ تمام نامـه ها و بیـانیـه های منتشرشده مـهدی نیست. تنـها بـه سه نمونـه اشاره مـی کنم:
نمونـه اول. ، امام جمارانی و روحانی زیـارتی درون پاسخ بـه جوابیـه فوق الذکر آقای منتظری دومـین نامـه خود را (بی تا، ظاهرا أواخر فروردین ۱۳۶۸) منتشر د. متن کامل هر دو نامـه این سه نفر درون کتاب خاطرات آقای منتظری منتشر شده است. (پیوست شماره ۱۶۷ ص۱۲۵۲-۱۲۶۰و پیوست شماره ۱۷۰ ص۱۲۶۵-۱۲۶۶) سعید منتظری بـه این نامـه ها درون تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۳۶۸ پاسخ داده هست (پیوست شماره ۱۷۱ کتاب خاطرات آیت الله العظمـی منتظری، ص۱۲۶۵-۱۲۷۵).
نمونـه دوم. پیـام هاجر مصاحبه ای را با احمد منتظری درون تاریخ ۲۲ تیر ۱۳۷۸ درون شماره ۲۷۴ خود با عنوان «خونی کـه به ناحق ریخته شود …» منتشر کرد. درون آن تاریخ آقای منتظری دومـین سال حصر غیرقانونی خود را پشت سر مـی گذاشت. مـهدی طی یـادداشتی مصاحبه فرزند فقیـه محصور را نقد کرد (پیـام هاجر، شماره ۲۷۷، مورخ ۱۲ مرداد ۱۳۷۸). احمد منتظری بـه نقد پاسخ داد (پیشین، شماره ۲۷۸ مورخ ۱۹ مرداد ۱۳۷۸). مـهدی درون دومـین یـادداشت درون این زمـینـه بار دیگر بـه احمد منتظری پاسخ داد. (پیشین، شماره ۲۸۰ مورخ ۲ شـهریور ۱۳۷۸) بالاخره احمد منتظری درون دومـین جوابیـه خود بـه نقدهای پاسخ داد. (پیشین، شماره ۲۸۰ مورخ ۲ شـهریور ۱۳۷۸). لازم بـه ذکر هست روزنامـه های کیـهان و جمـهوری اسلامـی درون تابستان ۱۳۷۸ یک طرفه کلیـه یـادداشتهای فوق الذکر مـهدی را حتی قبل از انتشار درون پیـام هاجر منتشر د، بی آن‌که مطالب احمد منتظری را منتشر کنند!
نمونـه سوم. درون سال ۱۳۸۹ مـهدی بیـانیـه های مشترکی با مـیرحسین منتشر کرد. درون کتاب اینگونـه بیـانیـه ها بـه چشم نمـی خورد. بطور مشخص ویرایش دوم «منشور سبز» (۳ اسفند ۱۳۸۹) قابل ذکر هست که بعد از حصر رهبران سبز با امضای هر دو منتشر شد. اگر ملاحظه ای درون امضای مـهدی هست لازم هست در مقدمـه توضیح داده شود.
چهارم. تبویب ۹۳ نامـه و بیـانیـه کتاب درون ده فصل بر اساس مخاطب منطقی بـه نظر نمـی رسد. این ترتیب مشکلات عدیده ای دارد، که تا آنجا کـه برای یـافتن هر مطلب (غیر از بیـانیـه های سال ۸۸ کـه خوشبختانـه درون فصل دهم بـه ترتیب زمانی است) حتما تمام فهرست را از اول که تا آخر گشت! ترتیب منطقی و زودیـاب «ترتیب تاریخی» است، یعنی کلیـه نامـه ها و بیـانیـه ها بـه ترتیب تاریخ کتابت درون کتاب درج شوند. درون فهارس ضمـیمـه مـی توان فهرستهایی بر اساس مخاطب یـا بر اساس موضوع را به منظور تسهیل افزود. مشخص نیست تمایز فصل نـهم و دهم بـه چیست جز اینکه «تلک عشرة کاملة»! ای کاش ۹۳ نامـه و بیـانیـه شماره مسلسل داشت.
پنجم. با اینکه نامـه هایی درون زمان جنگ داشته (ص ۷، سخن ناشر) مشخص نیست چرا آن نامـه ها درون کتاب درج نشده و تنـها بـه یک نامـه از زمان حیـات آقای خمـینی اکتفا شده است.
ششم. نمایـه آخر کتاب کـه با عنوان واژه نامـه آمده حتما به ترتیب نام خانوادگی تنظیم شده باشد نـه اسم کوچک یـا لقب (آیت الله و …)!
امـیدوارم با رعایت نکات فوق درون ویرایشـهای بعدی کتابی کامل تر ازهر حیث درون دسترس دوستداران این روحانی مبارز قرار گیرد.
د. نقد ساختاری کتاب
تنـها نقد محتوایی من بـه مواضع مـهدی اجمالا این هست که با منطق آقای خمـینی اشکالی بـه آقای وارد نیست! آقای طابق النعل بالنعل خط آقای خمـینی را – البته با تشخیص خود – دنبال کرده است.
آقای خمـینی نسبت بـه غیرخودی‌ها یعنیـانی کـه ولایت او را قبول نداشتند، ذره ای مدارا و سعه صدر نداشت. درون زمان ایشان جریـانـهای تحت ولایت دو جریـان عمده بود: چپ (جامعه روحانیون مبارز، سازمان مجاهدین انقلاب و …) و راست (جامعه روحانیت مبارز، جامعه مدرسین حوزه علمـیه قم و …). مراجع تقلید منتقد (از قبیل آقایـان شریعتمداری و سید حسن قمـی)، علمای منتقد (از قبیل برادران زنجانی و احمد مفتی زاده)، مقامات مستقل (از قبیل اولین نخست وزیر مـهدی بازرگان، اولین رئیس جمـهور ابوالحسن بنی صدر، و قائم مقام رهبری آقای منتظری)، احزاب مسالمت آمـیز منتقد (از قبیل نـهضت آزادی، جبهه ملی و گروههای غیرمذهبی) و نشریـات مستقل منتقد (از قبیل انقلاب اسلامـی، مـیزان، بامداد، آیندگان و ….) بدون استثنا سرکوب و حذف شدند.
در زمان آقای پیروان آقای خمـینی از قبیل خودی محسوب نمـی شود! خودی رهبر اول لزوما خودی رهبر دوم نیست. ملاک خودی بودن التزام عملی بـه منویـات رهبر وقت است. اآقای هم با حذف جناح چپ یـا اصلاح طلب کـه ولایتشان را احراز نکرده بود دو جریـان وفادار از قبیل فراکسیونـهای حزب رستاخیز زمان محمد رضا شاه پهلوی به منظور خود ایجاد کرد و سرکوب و حذف غیرخودی ها، ممنوعیت فعالیت احزاب و شخصیتهای مخالف، توقیف نشریـات منتقد، ترور شخصیت رئیس جمـهورهای پیشین و … را پیشـه خود کرد. راستی آقای چه کرده کـه نمونـه اعلای آن درون زمان آقای خمـینی انجام نشده باشد؟! مگر زمان جنگ هر نقض قانون و تخلف اخلاقی مجاز است؟ آیـا علی بن ابن طالب (ع) کـه ادعای اقتدا بـه سیره ایشان توسط زمامداران جمـهوری اسلامـی گوش فلک را کر کرده هست ذره ای از آزادی مخالفین مسالمت جوی خود درون زمان جنگ را سلب کرد؟
اشکالی اگر هست – کـه حتما هست – مشترکا بـه آقایـان خمـینی و وارد است. آقای درون زمان آقای خمـینی درون قدرت بود و لمس نکرد چگونـه حقوق ملت، آزادی ها، حاکمـیت ملی و حکومت قانون نقض مـی شود. درون زمان آقای کـه از قدرت حذف شد نقض حقوق ملت، آزادی ها، حاکمـیت ملی و حکومت قانون را با گوشت و پوست خود لمس کرد. او بـه همان نتایجی رسید کـه امثال آقایـان مـهدی بازرگان، ابوالحسن بنی صدر و حسین‌علی منتظری – البته با تفاوتهایی – مدتها قبل رسیده بودند.
امـیدوارم مـهدی درون خلوت حصر غیرقانونی بـه نکته ظریف فوق نیک بیندیشد و از موقعیت ارادت بـه آقای خمـینی بـه مقام نقد منصفانـه مـیراث ایشان فایق آید، و از باور بـه ولایت فقیـه خود را بـه نظریـه «حکومت دموکراتیک سکولار» نزدیک کند. درون صفا و صمـیمـیت شیخ اصلاحات این تحولات ساختاری دور از انتظار نیست. اکنون قبل از هر چیز آزادی بی قید و شرط و فوری مـهدی ، مـیرحسین و زهرا رهنورد از حصر خانگی ظالمانـه غیرقانونی مطالبه اکثریت ملت ایران است.
۵ مرداد ۱۳۹۶
تحلیل انتقادی کتاب نامـه های
[تحلیل انتقادی کتاب نامـه های | محسن کدیور اصلاح انحرافات زانو بدون جراحی]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Mon, 20 Aug 2018 16:29:00 +0000